بوم مدل کسب و کار چیست و راهنمای کامل طراحی آن (business canvas)

بوم مدل کسب و کار

اهمیت بوم کسب و کار

بوم مدل کسب و کار در مرحله راه‌اندازی به شما کمک می‌کند که ایده‌ها، فکرها، دغدغه‌ها و هر آنچه که در مورد کسب و کار خود به آن فکر می‌کنید را بر روی کاغذ بیاورید تا اشراف شما به آن موارد چند برابر شود. این موضوع باعث می‌شود تا بتوانید قدم‌های محکم‌تری برای راه‌اندازی کسب و کار خود بردارید. پس از راه‌اندازی کسب و کار، زمانی که چند قدم جلو رفتید، آنالیزهای مختلفی وجود دارند که به شما کمک می‌کنند تا ببینید آیا در مسیر درست هستید یا خیر. یکی از مهم‌ترین آن‌ها آنالیز SWOT است.

در کنار این آنالیز، نوشتن چندین باره بوم کسب و کار نیز دارای اهمیت بوده و می‌تواند بسیار کمک کننده باشد. با استفاده از بوم سوالاتی مانند اینکه آیا مدل کسب و کاری که امروز از آن درآمد کسب می‌کنید، بهترین مدل ممکن است؟ آیا کسب و کار شما هزینه‌های بالای را در بردارد؟ آیا منابعی که از آن‌ها استفاده می‌کنید منابع خوب و کافی نیستند؟ همچنین شرکایی که با مجموعه شما کار می‌کنند، افراد متخصص و خوبی نیستند؟ یا منابع بهتری در راستای اجرایی کردن کسب و کار وجود دارد؟ در واقع پاسخ به این سوالات دستاورد نگارش بوم کسب و کار در زمانی می‌باشد که کسب و کار شما راه اندازی شده است و با آنالیز این بوم به نتایج بهتر و پراهمیتی خواهید رسید.

معرفی بخش های اصلی بوم کسب و کار

برای اینکه بتوانید مدل کسب و کار خود را بنویسید و به نوعی آن را از ذهن بر روی کاغذ پیاده سازی کنید، با 9 سوال اساسی مواجه هستید. بوم مدل کار، بومی طبقه بندی شده است که این 9 سوال در آن وجود داشته و برای تکمیل آن کافیست به سوال‌ها پاسخ دهید. درواقع کسانی که در حوزه تفکرات استراتژیک صاحب نظر بودند به این نتیجه رسیدند که اگر یک نفر بتواند به 9 سوال اساسی در مورد کسب و کار خود جواب دهد، می‌تواند مدل کسب و کار خود را به درستی استخراج کند. 9 بخش کلیدی بوم مدل کسب و کار شامل موارد بخش مشتریان، ارزش پیشنهادی، کانال‌های توزیع، ارتباط با مشتریان، جریان درآمد، منابع اصلی، فعالیت‌های کلیدی، شرکای کلیدی و ساختار هزینه است؛ که در ادامه به بررسی و توضیح هر کدام می‌پردازیم:

1. بخش مشتریان
   این بخش مربوط به بازاری است که مشتریان شما در آنجا قرار دارند. در این بخش باید مشخص کنید که مشتریان کسب و کار شما چه کسانی هستند.
2. ارتباط با مشتریان
   پس از شناخت بازار یا مشتریان حال به این سوال می‌رسید که چطوری باید با آن‌ها ارتباط برقرار کنید؟ آیا آن مسیری که می‌خواهید با این افراد ارتباط برقرار کنید مسیر درست و مناسبی است؟ آیا مشتریان به آن مسیرهای ارتباطی دسترسی دارند یا خیر؟ با پاسخ به این سوالات می‌توانید راه‌های ارتباطی مناسبی را با مشتریان خود پیدا کنید.
3. ارزش پیشنهادی
   هدف و بحث اصلی کسب و کار در این بخش مشخص می‌شود. سوال اصلی این است که در کسب و کار موردنظر چه ارزشی را می‌فروشید؟ اگر ارزش پیشنهادی شما واقعا ارزشی برای مشتریان نداشته باشد، کسی بابت آن ارزش هزینه نکرده و کسب و کار افول پیدا می‌کند.  کسب و کارهایی که افول پیدا می‌کنند و روبه شکست می‌روند، بیشتر به این دلیل است که ارزش قابل قبول یا خریدنی در بین افراد ندارند.
4. فعالیت های اصلی يا کليدی
   از دیگر مواردی که در بوم باید مشخص کنید، فعالیت‌های اصلی کسب و کارتان است. پس از شناخت ارزش پیشنهادی چه کاری باید انجام دهید که این ارزش را واقعا در جریان تولید و عرضه قرار داده و به مشتریان آن را ارائه دهید؟ در واقع شالوده کسب و کار فعالیت اصلی آن است و اگر آن را از کسب و کار حذف کنید، دیگر کسب و کاری وجود نخواهد داشت.
5. کانال های توزیع
   کالا، محصول یا خدمات تولید شده‌ای که در مسیر ارزش‌زایی آن‌ها را تولید کرده‌اید در چه کانال‌هایی به دست مشتری می‌رسد. کانال‌هایی مانند وب سایت، شبکه‌های اجتماعی، امکان مراجعه حضوری و دیگر موارد از جمله کانال‌های توزیع هستند که با توجه به مخاطب هدف خود می‌توانید آن‌ها را انتخاب کنید.
6. جریان درآمد
   در بوم کسب و کار به صورت دقیق مشخص می‌کنید که از چه مسیرهایی می‌توانید به درآمد برسید. فروش مستقیم کالا می‌تواند یک بخش از درآمد باشد، تبلیغاتی که در کنار فروش کالا انجام می‌هید بخش دیگری از درآمد است. همچنین می‌توانید در کنار فروش، خدماتی را ارائه کنید که این مورد نیز به جریان درآمدی شما اضافه خواهد شد.
7. منابع اصلی
   برای اینکه کسب و کار شما به درآمد برسد به چه منابعی نیاز دارید؟ یا به کدام منابع باید دسترسی داشته باشید تا با استفاده از آن منابع کسب و کار را عملیاتی اجرایی کرده و ارزش پیشنهادی را به فروش برسانید؟
8. شرکای کلیدی
   آیا قرار است تنهایی کسب و کار خود را راه اندازی کنید؟ یا برای اینکه ارزش پیشنهادی را به مشتری بفروشید، در کنار مجموعه‌هایی مانند طراحی سایت، مدیریت شبکه‌های اجتماعی، لوگو، تبلیغات و بسیاری دیگر قرار داشته باشید، به طور کلی هر مجموعه یا افرادی که داخل مجموعه شما نیستند اما به شما خدمات می‌دهند، شرکای کلیدی شما به حساب می‌آیند.
9. ساختار هزينه
   هیچ کسب و کاری بدون هزینه راه‌اندازی نمی‌شود. سرمایه‌های انسانی، خرید فرمولاسیون احتمالی، ماشین آلات، سیستم‌های کامپیوتری و هر مورد دیگری هزینه‌های خاص خود را دارند که بهتر است قبل از شروع و راه‌اندازی کسب و کار این مورد بررسی شود. با استفاده از دیدی که در بوم کسب و کار به دست می‌آورید می‌توانید هزینه‌های خود را مدیریت کرده و حتی کاهش دهید.

نمونه هایی از بوم‌ های کسب و کار

در ادامه بوم دو مدل کسب و کار بسیار موفق ایرانی به نام دیجیکالا و اسنپ که بسیار شناخته شده و پرطرفدار هستند را در جدول زیر بررسی می‌کنیم. 

بوم کسب و کار دیجی کالا و اسنپ در جدول ذیل به وضوح قابل نمایش و بررسی است.

زمان استفاده از بوم مدل کسب و کار

همانطور که گفته شد قبل از شروع هر کسب و کاری بهتر است، بوم مدل کسب و کار خود را ایجاد کرده و آن را بررسی و ارزیابی کنید. زمانی که ایده‌ای در ذهنتان رشد می‌کند، خواستار شناخت رقبا و شکست آن‌ها هستید، برخورداری از سرمایه اولیه مورد نیاز و ارزیابی سریع از ایده‌ها و تفکرات از عواملی هستند که شما را به فکر ایجاد یک مدل می‌اندازند.

دموی آنلاین یک مدل کسب و کار

در لینک ذیل شما دموی آنلاین یک مدل کسب و کار را می توانید مشاهده کنید:

https://next.canvanizer.com/demo/business-model-canvas

بوم کسب و کار، عاملی موثر در داشتن عملکردی موفق!

برای راه‌اندازی کسب و کار ابتدا باید مدل و بوم کسب و کار خود را بررسی و ارزیابی کنید. پس از شناخت مدل کسب و کار خود، بوم مدل را آنالیز کنید تا کار خود را با موفقیت و بدون مشکلات احتمالی جلو ببرید و به درآمد ایده‌آل برسید. بوم کسب و کار تمام ایده‌ها و تفکراتی که در ذهن شما در مورد کسب و کارتان شکل گرفته را بر روی کاغذ پیاده سازی کرده که می‌توانید آن را بارها آنالیز و تحلیل کنید. بوم مدل کسب و کار شامل 9 بخش اساسی و کلیدی شامل موارد بخش مشتریان، ارزش پیشنهادی، کانال‌های توزیع، ارتباط با مشتریان، جریان درآمد، منابع اصلی، فعالیت‌های کلیدی، شرکای کلیدی و ساختار هزینه است. با تکمیل و ارزیابی این بوم می‌توانید عملکردی موفق در ارزش آفرینی و رسیدن به هدف اصلی کسب و کار خود داشته باشید.