هر شرکت، هلدینگ و یا حتی کسب و کار‌های کوچک برای بهبود روند کار خود نیازمند یک استراتژی هستند تا بتوانند به کمک آن حیات خود را حفظ کنند. اما این استراتژی چگونه شکل می‌گیرد؟ جواب به همان اندازه که دشوار است می‌تواند آسان نیز باشد به شرط آنکه شما محیط درونی و بیرونی سازمان و یا کسب و کار خود را به خوبی شناسایی کرده باشید و با نقاط ضعف و قدرت آن و همچنین فرصت‌ها و تهدید‌ها به خوبی آشنایی داشته باشید. اما چرا این چهار ویژگی( ضعف، قدرت، فرصت، تهدید) برای داشتن یک استراتژی خوب و کارآمد نیاز است و پایه اصلی آن محسوب می‌شود؟ در جواب به یک مثال ساده اکتفا می‌کنیم،‌ علم اقتصاد با آن همه گستردگی و پچیدگی اگر فاقد دو عنصر اصلی عرضه و تقاضا باشد در واقع نابود می‌شود و شاید بتوان گفت علم به این بزرگی برای عرضه و تقاضا و به تعادل رسیدن بازار به وجود آمده است. بنابراین می‌توان گفت برای داشتن یک استراتژی کارآمد نیز نیازمند تحلیل SWOT هستیم. اما ابتدا بیایید دقیق تر بررسی کنیم که SWOT چیست؟

SWOT چیست؟

در واقع واژه SWOT مخفف کلمات فرصت (Opportunity)، تهدید (Threat)، قوت (Strength)، ضعف (Weakness) است. تجزیه و تحلیل SWOT چارچوبی است که برای ارزیابی موقعیت رقابتی یک شرکت و توسعه برنامه‌ریزی استراتژیک مورد استفاده قرار می‌گیرد. تجزیه و تحلیل SWOT عوامل داخلی و خارجی و همچنین پتانسیل فعلی و آینده را ارزیابی می‌کند. بنابراین می‌توان گفت آنالیز SWOT یکی از تکنیک‌های موثری است که کمک می‌کند عوامل درونی و عوامل بیرونی دخیل در یک موضوع را کنار هم بسنجیم و از ارتباط بین آن ها به نفع خودمان استفاده کنیم. با بررسی دقیق تهدید‌ها می‌توانیم آن‌ها را به فرصت تبدیل کرده و نقاط ضعف را نیز به نقاط قوت تبدیل کنیم. علاوه بر آن با شناسایی فرصت‌ها و نقاط قدرت می‌توانیم آن‌ها را تقویت کنیم و از آن‌ها بهترین بهره را داشته باشیم. در ادامه شرح مفصل‌تری در رابطه به نقاط قوت و ضعف، تهدید‌ها و فرصت‌ها برای شما آورده‌ایم.

نقاط قوت، Strenghts یا به اختصار S: نقاط قوت توصیف کننده نکاتی هستند که موجب می‌شود یک سازمان‌ نسبت به دیگری برتری داشته باشد و نشان می‌دهد چه چیزی آن را از رقبا جدا می‌کند برای مثال به یک برند قدرتمند ، وفادار به مشتری، ترازنامه قوی، فناوری منحصر به فرد و ... می‌توان اشاره کرد.

نقاط ضعف (Weaknesses): نقاط ضعف عملکرد سازمان را تحت تاثیر قرار می‌دهد گاهی موجب زوال عملکرد می‌شود و گاهی سازمان را در سطح مطلوب خود متوقف می‌کند، توقف و عدم پیشرفت برای یک سازمان به منزله نابودی آن تلقی می‌شود. یک نام تجاری ضعیف ، گردش مالی بالاتر از متوسط، سطح بالای بدهی، زنجیره تأمین ناکافی یا فقدان سرمایه، از جمله این موارد هستند.

فرصت‌ها (Opportunities): دو گزینه قبل یعنی نقاط قوت و ضعف به عناصر درون سازمانی اشاره داشتند و از دورن سازمان موجب بهبود عملکرد و یا عدم بهبود عملکرد می‌شوند. اما فرصت‌ها و تهدید‌ها عوامل بیرونی هستند که روند کار یک سازمان را تحت تاثیر قرار می‌دهند. از این رو فرصت‌ها به عوامل خارجی مطلوب اشاره می‌کنند که می‌توانند یک مزیت رقابتی به سازمان بدهند.  برای مثال می‌توان گفت چنانچه یک کشور تعرفه‌ها را کاهش دهد، یک تولیدکننده اتومبیل می‌تواند اتومبیل‌های خود را به بازار جدید صادر کند و باعث افزایش فروش و سهم بازار شود.

تهدیدها (Threats): تهدیدها به عواملی اشاره دارد که احتمال آسیب رساندن به سازمان را دارند. این عوامل باعث از بین رفتن یا کاهش عملکرد سازمان می‌شود. افزایش هزینه مواد ، افزایش رقابت ، عرضه شدید نیروی کار و ... از جمله تهدیدهای بیرونی هستند.

مزایای استفاده از تحلیل SWOT

• به کمک تحلیل SWOT می‌توانید اطلاعات درست و دقیق از عوامل داخلی و خارجی که بر کسب و کار شما تأثیر مثبت یا منفی می‌گذارندجمع آوری کنید.
• به شما کمک می‌کند یک استراتژی خوب اتخاذ کنید و با آن استراتژی به اهداف خود برسید.
• شناخت نقاط ضعف کسب و کار بسیار مهم است. اگر این نقاط ضعف شناخته نشود ممکن است آسیب‌های جبران ناپذیری به کسب و کار وارد کند.
• شناخت فرصت‌ها به ما این امکان را می‌دهد که به محض اینکه یک فرصت خوب پیش آمد خیلی سریع اقدام کنیم و از آن فرصت نهایت استفاده را ببریم.
• به کمک تحلیل SWOT می‌توانید تهدید‌ها را به فرصت تبدیل کنید. و با شناخت نقاط ضعف آن‌ها را برطرف کنید.
• به کمک تحلیل SWOT می‌توانید برنامه ریزی بهتر و دقیق‌تری داشته باشید.
• تحلیل SWOT راه رسیدن به اهدافتان را برای شما هموارتر می‌کند.

نحوه پیاده سازی ماتریس SWOT

در این بخش می‌خوانیم که چگونه باید ماتریس SWOT  را برای سازمان و یا کسب و کار خود به کار گیریم؟ با انجام چند مرحله بسیار ساده و به کار گیری فکر و نبوغ به راحتی می توان از تحلیل SWOT استفاده کرد. بنابراین ما نیز اکنون  قادر هستیم نقاط قوت، ضعف، تهدید و فرصت‌ها را شناسایی کنیم بنابراین می‌توانیم ماتریس SWOT را برای کسب و کار خود به کار بگیریم. اما برای این کار نیازمند طی کردن مراحل زیر هستیم. 

ابتدا باید مانند نمودار زیر لیستی را تهیه کنیم.

پس از بررسی موارد فوق باید بررسی کنیم که ما در چه نقطه‌ای هستیم، به طور مثال ما سازمانی هستیم که دارای فرصت‌های بسیار و با نقاط قوت بالایی هستیم. در چنین صورتی ما دارای حالت so هستیم. این بهترین وضعیت می‌باشد و در چنین حالتی باید استراتژی تهاجمی را در پیش بگیریم. برای درک بهتر شرح مفصل‌تری از هر حالت را برای شما آورده‌ایم و با استفاده از یک تصویر درک آن را برای شما آسان‌تر کرده‌ایم.

W – O

این استراتژی به منظور استفاده کردن از فرصت ها برای حذف یا اصلاح نقاط ضعف میباشد .

S – O

استراتژی است که به خوبی به نقاط قوت آشنایی دارد و با استفاده از آنها میخواهد فرصت ها را خلق کند.

  W -T

 همانطور که در قسمت موانع و تهدید ها گفته شد ، با بررسی نقاط ضعف درونی و بیرونی سازمان در تلاشیم تا از ضررهای احتمالی جلوگیری کنیم .

S – T

شناسایی نقاط قوتی از سازمان که با استفاده از آنها ، میتوانیم با استفاده از آنها خطرپذیری سازمان را کاهش دهیم.

اکنون که بهتر با کاربرد Swot آشنا شدیم ، برای توسعه   کسب و کارتان، ما به شما استفاده از ماتریس Swot را توصیه میکنیم زیرا با استفاده از آن می‌توانیم نگاه دقیق تری به برنامه های کسب و کار خود داشته باشیم که شامل لیستی از استراتژی‌هایی است که به رشد و ارتقا سازمان کمک میکند. استراتژی ها را باید در سه مرحله ی کوتاه مدت ، میان مدت و بلند مدت برنامه ریزی نمود.