تحلیل SWOT چیست؟ نحوه استفاده و پیاده سازی آن

SWOT چیست؟

واژه SWOT مخفف کلمات فرصت (Opportunity)، تهدید (Threat)، قوت (Strength) و ضعف (Weakness) است. تجزیه و تحلیل SWOT چارچوبی است که برای ارزیابی موقعیت رقابتی یک شرکت و توسعه برنامه‌ریزی استراتژیک مورد استفاده قرار می‌گیرد. هدف اصلی تجزیه و تحلیل SWOT افزایش آگاهی از عواملی است که در تصمیم گیری تجاری یا ایجاد یک استراتژی تجاری نقش دارند. برای انجام این کار، SWOT محیط داخلی و خارجی و عواملی را که می‌توانند بر دوام یک تصمیم تأثیر بگذارند، تجزیه و تحلیل می‌کند.

کسب‌ و کارها معمولاً از تجزیه و تحلیل SWOT استفاده می‌کنند، اما سازمان‌های غیرانتفاعی و تا حدی افراد نیز از آن برای ارزیابی شخصی از آن بهره می‌برند. SWOT همچنین برای ارزیابی ابتکارات، محصولات یا پروژه‌ها نیز استفاده می‌شود. به عنوان مثال، CIOها می توانند از SWOT برای کمک به ایجاد یک الگوی برنامه ریزی استراتژیک کسب و کار یا انجام یک تحلیل رقابتی استفاده کنند.

عناصر سازنده SWOT چیست؟

در جواب سؤال عناصر تشکیل ‌دهنده SWOT چیست همانطور که پیش‌تر اشاره کردیم  این عبارت مخفف نقاط قوت، ضعف، فرصت‌ها و تهدیدها است؛ بنابراین تجزیه SWOT تکنیکی برای ارزیابی این چهار جنبه از کسب و کار شما است.

این عناصر و جنبه‌ها به شرح زیر هستند.

نقاط قوت (Strength): ویژگی‌های کسب و کار یا پروژه که مزیتی نسبت به دیگر رقبا محسوب می‌شود.

نقاط ضعف (Weakness): ویژگی‌های کسب و کار یا پروژه که نسبت به دیگران یک نکته منفی به‌حساب می‌آید.

فرصت‌ها (Opportunities): عناصر محیطی که کسب و کار یا پروژه می‌تواند به نفع خود از آنها بهره‌برداری کند .

تهدیدها (Threats): عناصر محیطی که می‌تواند برای کسب و کار یا پروژه مشکل‌ساز باشد.

تحلیلگران تجزیه SWOT  این عناصر را به‌صورت مربعی ارائه می‌کنند که به چهار ربع تقسیم شده است و هر ربع به یک عنصر SWOT اختصاص دارد. این ترکیب عناصر در قالب جدول یا هر شکلی یک نمای کلی سریع از موقعیت شرکت ارائه می‌دهد. اگرچه ممکن است همه نکات زیر یک عنوان خاص از اهمیت یکسانی برخوردار نباشند، اما همه آنها باید نمایانگر بینش‌های کلیدی در مورد تعادل فرصت‌ها و تهدیدها، مزایا و معایب و غیره باشند.

تجزیه SWOT برای اولین‌بار برای تجزیه و تحلیل مشاغل مورد استفاده قرار گرفت. اکنون اغلب توسط دولت‌ها، سازمان‌های غیرانتفاعی و افراد دیگر مثل سرمایه‌گذاران و کارآفرینان استفاده می‌شود.

تحلیل SWOT چیست؟

تجزیه SWOT ابزاری است که می‌تواند به شما کمک کند تا آنچه را که شرکت شما در حال حاضر به بهترین شکل انجام می‌دهد بتوانید تجزیه و تحلیل کنید و یک استراتژی موفق را برای آینده طراحی نمایید. همچنین SWOT می‌تواند بخش‌هایی از کسب‌ و کار را که مانع شما می‌شود یا رقبایتان می‌توانند از آن‌ها سوءاستفاده کنند را آشکار کند.

به عبارتی دیگر، تحلیل SWOT یک تکنیک برنامه‌ریزی استراتژیک است که ابزارهای ارزیابی را فراهم می‌کند.

شناسایی نقاط قوت، ضعف، فرصت‌ها و تهدیدهای اصلی منجر به تجزیه و تحلیل مبتنی بر واقعیت، دیدگاه‌های تازه و ایده‌های جدید می‌شود.

تجزیه SWOT زمانی بهترین کار را انجام می‌دهد که گروه‌ها یا صداهای مختلف در یک سازمان آزاد باشند تا نقاط داده واقعی را به‌جای پیام‌های تجویز شده ارائه دهند.

مزایای استفاده از تحلیل SWOT

• به کمک تحلیل SWOT می‌توانید اطلاعات درست و دقیق از عوامل داخلی و خارجی که بر کسب و کار شما تأثیر مثبت یا منفی می‌گذارندجمع آوری کنید.
• به شما کمک می‌کند یک استراتژی خوب اتخاذ کنید و با آن استراتژی به اهداف خود برسید.
• شناخت نقاط ضعف کسب و کار بسیار مهم است. اگر این نقاط ضعف شناخته نشود ممکن است آسیب‌های جبران ناپذیری به کسب و کار وارد کند.
• شناخت فرصت‌ها به ما این امکان را می‌دهد که به محض اینکه یک فرصت خوب پیش آمد خیلی سریع اقدام کنیم و از آن فرصت نهایت استفاده را ببریم.
• به کمک تحلیل SWOT می‌توانید تهدید‌ها را به فرصت تبدیل کنید. و با شناخت نقاط ضعف آن‌ها را برطرف کنید.
• به کمک تحلیل SWOT می‌توانید برنامه ریزی بهتر و دقیق‌تری داشته باشید.
• تحلیل SWOT راه رسیدن به اهدافتان را برای شما هموارتر می‌کند.

معرفی SWOC  و تفاوت آن با  SWOT چیست؟

SWOC مخفف Strengths, Weaknesses, Opportunities and Challenges است که تجزیه و تحلیل SWOC نقاط قوت، ضعف، فرصت‌ها و چالش‌های شما را شناسایی می‌کند تا به شما در تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی استراتژیک کمک کند. همچنین این برنامه می‌تواند در طول فرایند ارزیابی و بازنگری برنامه درسی برای اتخاذ تصمیمات آگاهانه بر اساس ورودی جمعی از چندین ذی‌نفع استفاده کند.

اما SWOT  یک روش ساده و در عین حال جامع برای ارزیابی نیروهای مثبت و منفی در داخل و خارج سازمان شما است؛ بنابراین می‌توانید آمادگی بیشتری برای اقدام مؤثر داشته باشید.

چرا تجزیه و تحلیل SWOT مهم است؟

پس از پرداختن به مبحث SWOT چیست؟ باید بگوییم که تجزیه SWOT می‌تواند به شما کمک کند تا مفروضات مخاطره‌آمیز را به چالش بکشید و نقاط کور خطرناک عملکرد سازمان خود را کشف کنید. اگر بادقت و مشارکت از آن استفاده کنید، می‌تواند بینش جدیدی در مورد مکان فعلی کسب‌ و کار شما ارائه دهد و به شما کمک کند تا دقیقاً استراتژی مناسب را برای هر موقعیتی ایجاد کنید.

به عنوان مثال، ممکن است شما به‌خوبی از برخی از نقاط قوت سازمان خودآگاه باشید، اما تا زمانی که آنها را در کنار ضعف‌ها و تهدیدها ثبت نکنید، ممکن است متوجه نشوید که این نقاط قوت چقدر غیر قابل اعتماد هستند.

به همین ترتیب، احتمالاً نگرانی‌های معقولی در مورد برخی از ضعف‌های کسب و کار خود دارید، اما با بررسی سیستماتیک تجزیه و تحلیل، می‌توانید فرصتی را بیابید که قبلاً نادیده گرفته شده بود و می‌تواند جبران کند.

نحوه پیاده سازی ماتریس SWOT

در این بخش می‌خوانیم که چگونه باید ماتریس SWOT  را برای سازمان و یا کسب و کار خود به کار گیریم؟ با انجام چند مرحله بسیار ساده و به کار گیری فکر و نبوغ به راحتی می توان از تحلیل SWOT استفاده کرد. بنابراین ما نیز اکنون  قادر هستیم نقاط قوت، ضعف، تهدید و فرصت‌ها را شناسایی کنیم بنابراین می‌توانیم ماتریس SWOT را برای کسب و کار خود به کار بگیریم. اما برای این کار نیازمند طی کردن مراحل زیر هستیم. 

ابتدا باید مانند نمودار زیر لیستی را تهیه کنیم.

پس از بررسی موارد فوق باید بررسی کنیم که ما در چه نقطه‌ای هستیم، به طور مثال ما سازمانی هستیم که دارای فرصت‌های بسیار و با نقاط قوت بالایی هستیم. در چنین صورتی ما دارای حالت so هستیم. این بهترین وضعیت می‌باشد و در چنین حالتی باید استراتژی تهاجمی را در پیش بگیریم. برای درک بهتر شرح مفصل‌تری از هر حالت را برای شما آورده‌ایم و با استفاده از یک تصویر درک آن را برای شما آسان‌تر کرده‌ایم.

W – O

این استراتژی به منظور استفاده کردن از فرصت ها برای حذف یا اصلاح نقاط ضعف میباشد .

S – O

استراتژی است که به خوبی به نقاط قوت آشنایی دارد و با استفاده از آنها میخواهد فرصت ها را خلق کند.

  W -T

 همانطور که در قسمت موانع و تهدید ها گفته شد ، با بررسی نقاط ضعف درونی و بیرونی سازمان در تلاشیم تا از ضررهای احتمالی جلوگیری کنیم .

S – T

شناسایی نقاط قوتی از سازمان که با استفاده از آنها ، میتوانیم با استفاده از آنها خطرپذیری سازمان را کاهش دهیم.

بخش ­های SWOT چیست؟

بخش‌های SWOT شامل  دو بخش داخلی و خارجی است.

داخلی

بخش داخلی مربوط به مواردی است که در داخل شرکت رخ می‌دهد و به‌عنوان یک منبع عالی اطلاعات، برای دسته‌بندی نقاط قوت و ضعف تجزیه و تحلیل SWOT عمل می‌کند. نمونه‌هایی از عوامل داخلی شامل منابع مالی و انسانی، دارایی‌های مشهود و نامشهود (نام تجاری) و کارایی عملیاتی است.

سؤالات بالقوه برای فهرست کردن عوامل داخلی عبارتند از:

• (قدرت) چه کاری را خوب انجام می‌دهیم؟
• (قدرت) قوی‌ترین دارایی ما چیست؟
• (ضعف) در چه کارهایی کارآمد نیستیم؟
• (ضعف) خطوط تولید ما با کمترین عملکرد کدام‌اند؟

خارجی

بخش خارجی نیز مربوط به مواردی است که در خارج از شرکت اتفاق می‌افتد که به اندازه عوامل داخلی برای موفقیت یک شرکت مهم هستند. تأثیرات خارجی، مانند سیاست‌های پولی، تغییرات بازار و دسترسی به تأمین‌ کنندگان، مقوله‌هایی هستند که باید از آنها برای ایجاد فهرستی از فرصت‌ها و ضعف‌ها استفاده کرد.

سؤالات بالقوه برای فهرست کردن عوامل خارجی عبارت‌اند از:

• (فرصت) چه روندهایی در بازار مشهود است؟
• (فرصت) کدام جمعیت‌شناسی را هدف قرار نمی‌دهیم؟
• (تهدید) چند رقیب وجود دارد و سهم آنها از بازار چقدر است؟
• (تهدید) آیا مقررات جدیدی وجود دارد که به طور بالقوه می‌تواند به عملیات یا محصولات ما آسیب برساند؟

 از تجزیه و تحلیل SWOT برای شناسایی چالش‌های تأثیرگذار بر کسب ‌و کارتان و فرصت‌هایی که می‌توانند آن را بهبود بخشند، استفاده کنید. با این حال، توجه داشته باشید که این یکی از چندین تکنیک­های امروزه دنیا است.

همچنین با استفاده از داده‌های داخلی و خارجی، این تکنیک می‌تواند کسب ‌و کارها را به سمت استراتژی‌هایی هدایت کند که احتمال موفقیتشان بیشتر است، و از استراتژی‌هایی که در آن‌ها موفق بوده‌اند یا احتمالاً کمتر موفق هستند، دور شوند. تحلیلگران مستقل SWOT ، سرمایه‌گذاران یا رقبا نیز می‌توانند آنها را راهنمایی کنند که آیا یک شرکت، خط تولید یا صنعت ممکن است قوی یا ضعیف باشد و چرا. ­  

مثالی از تحلیل SWOT

در ادامه مبحث SWOT چیست، با ذکر مثالی این موضوع را ملموس‌تر می‌کنیم. در سال 2015، تجزیه SWOT خط ارزش شرکت کوکاکولا به نقاط قوتی مانند نام تجاری مشهور جهانی، شبکه توزیع گسترده و فرصت‌ها در بازارهای نوظهور اشاره کرد. همچنین از نقاط ضعف و تهدیدهایی مانند نوسانات ارز خارجی، افزایش علاقه عمومی به نوشیدنی‌های "سالم" و رقابت از سوی ارائه ‌دهندگان نوشیدنی سالم می­توان اشاره کرد.

تجزیه و تحلیل SWOT آن، Value Line را وادار کرد تا سؤالات سختی را در مورد استراتژی کوکاکولا مطرح کند.

پنج سال بعد، تجزیه SWOT خط ارزش مؤثر آن ثابت شد زیرا کوکاکولا همچنان ششمین برند قوی در جهان است (همان‌طور که در آن زمان بود). ارزش سهام کوکاکولا (که با نماد KO معامله می‌شود) طی پنج سال پس از تکمیل تجزیه و تحلیل بیش از 60 درصد افزایش ‌یافته است.

برای به دست آوردن تصویر بهتری از تجزیه SWOT، مثالی از یک شرکت ساختگی اسموتی ارگانیک را در نظر بگیرید. برای درک بهتر اینکه چگونه در بازار اسموتی رقابت می‌کند و چه کاری می‌تواند بهتر انجام دهد، تجزیه SWOT را انجام داد. از طریق این تجزیه و تحلیل، مشخص شد که نقاط قوت آن منبع خوب شامل مواد تشکیل ‌دهنده، خدمات مشتری شخصی و رابطه قوی با تأمین‌کنندگان است. با نگاهی به عملیات خود، چند نقطه ‌ضعف را شناسایی کرد که شامل تنوع کم محصول، نرخ گردش مالی بالا و تجهیزات قدیمی می­شود.

این شرکت اسموتی با بررسی اینکه چگونه محیط خارجی بر تجارت آنها تأثیر می‌گذارد توانست از فرصت‌ها برای پدید آوردن فناوری نوظهور استفاده کند و علاوه بر آن توانست فرهنگ عمومی را به سمت زندگی سالم تغییر دهد. همچنین تهدیدهایی مانند یخ‌زدگی زمستانی که به محصولات زیان‌آور می‌شود، یک بیماری همه‌گیر جهانی و پیچیدگی‌هایی در زنجیره تأمین پیدا کرد. در ارتباط با سایر تکنیک‌های برنامه‌ریزی، این شرکت از تجزیه SWOT برای استفاده از نقاط قوت و فرصت‌های خارجی برای حذف استفاده کرد.

چگونگی نوشتن تحلیل SWOT

تجزیه و تحلیل SWOT تکنیکی برای ارزیابی عملکرد، رقابت، ریسک، پتانسیل یک کسب و کار و همچنین بخشی از یک کسب و کار مانند خط تولید یا بخش، یک صنعت یا موجودیت دیگر است.

توصیه می‌شود برای تحلیل آن ابتدا لیستی از سؤالات برای پاسخ به هر عنصر ایجاد کنید. سؤالات به‌عنوان راهنمایی برای تکمیل تجزیه SWOT و ایجاد یک لیست متوازن عمل می‌کنند. چارچوب SWOT را می‌توان در قالب فهرست، به‌عنوان متن آزاد، یا معمولاً به‌عنوان یک جدول 4 سلولی، با ربع‌های اختصاص داده شده به هر عنصر ساخت. ابتدا نقاط قوت و ضعف و سپس فرصت‌ها و تهدیدها ذکر شده است.

اگر این لیست‌ها را در کنار هم مقایسه کنید، احتمالاً متوجه ارتباطات و تضادهایی خواهید شد که می‌خواهید آنها را برجسته و بررسی کنید، متوجه خواهید شد که مرتباً بین لیست‌هایتان به عقب و جلو حرکت می‌کنید؛ بنابراین، با مرتب کردن چهار لیست خود در یک نما، کار را آسان‌تر و مؤثرتر کنید.

نمونه سؤالات برای نوشتن یک مربع تحلیل

• نقاط قوت تجزیه  SWOT چیست؟
• چه کاری را خوب انجام می‌دهید؟
• از چه منابع منحصر به فردی می‌توانید استفاده کنید؟
• دیگران چه چیزی را به‌عنوان نقاط قوت شما می‌بینند؟
• نقاط ضعف SWOT چیست؟
• چه چیزی را می‌توانید بهبود بخشید؟
• کجا منابع کمتری نسبت به دیگران دارید؟
• دیگران چه چیزی را ضعف می‌بینند؟

فرصت‌ها

• چه فرصت‌هایی برای شما باز است؟
• از چه روندهایی می‌توانید استفاده کنید؟
• چگونه می‌توانید نقاط قوت خود را به فرصت تبدیل کنید؟
• تهدیدات SWOT چیست؟
• چه تهدیدهایی می‌تواند به شما آسیب برساند؟
• رقابت شما چه می‌کند؟
• نقاط ضعف شما چه تهدیداتی را متوجه شما می‌کند؟
• بزرگ‌ترین اشتباهات تحلیل­های SWOT چیست؟

لیست‌های خود را بیش از حد طولانی کنید. از خود بپرسید که آیا ایده‌های شما در حین حرکت قابل‌اجرا هستند یا خیر.

بزرگ‌ترین اشتباهات تحلیل­ها، مبهم بودن تجزیه­ها و عدم تمرکز بر روی ارائه های SWOT است.

ندیدن نقاط ضعف

•  حتماً از مشتریان و همکاران بپرسید که در زندگی واقعی چه تجربه‌ای دارند.

به آینده فکر نمی‌کند.

• به‌راحتی می‌توان به ایده‌های خوب رسید بدون اینکه آنها را به نتیجه منطقی خود برساند.

همیشه تأثیر عملی آنها را در نظر بگیرید.

• غیرواقعی بودن برای فرصت‌هایی که هنوز وجود ندارند و با جزئیات برنامه‌ریزی نکنید.

به‌عنوان مثال، بازار صادراتی موردنظر شما ممکن است در مقطعی در دسترس باشد، اما مذاکرات تجاری برای باز کردن آن ممکن است سال‌ها طول بکشد.

تنها با تکیه بر تجزیه SWOT نمی­توان از مزایای آن استفاده کرد اما هنگامی که از آن در کنار سایر ابزارهای برنامه‌ریزی (SOAR، TOWS یا PEST) استفاده شود، نتایج قوی تر خواهد داشت.

نحوه استفاده از تحلیل SWOT

قبل از تصمیم‌گیری در مورد استراتژی جدید، از تجزیه SWOT برای ارزیابی موقعیت فعلی سازمان خود استفاده کنید. ببینید چه چیزی خوب کار می‌کند و چه چیزی خوب نیست. از خود بپرسید به کجا می‌خواهید بروید، چگونه ممکن است به آنجا برسید و چه چیزی ممکن است در راه شما قرار بگیرد.

هنگامی که هر چهار جنبه SWOT را بررسی کردید، باید بر روی نقاط قوت خود تمرکز کنید و نقاط ضعیف خود را تقویت نمایید.

نکته آخر

یک شرکت می‌تواند از SWOT برای جلسات کلی استراتژی کسب و کار یا برای بخش خاصی مانند بازاریابی، تولید یا فروش استفاده کند. به این ترتیب، می‌توانید ببینید که چگونه استراتژی کلی توسعه ‌یافته از تجزیه SWOT قبل از تعهد به آن، به بخش‌های زیر فیلتر می‌شود. همچنین می‌توانید با تجزیه SWOT مخصوص بخش که به تجزیه و تحلیل کلی SWOT تغذیه می‌کند، برعکس کار کنید.

اگرچه SWOT یک ابزار برنامه‌ریزی مفید است، اما محدودیت‌هایی دارد. این یکی از چندین تکنیک برنامه‌ریزی تجاری است که باید در نظر گرفته شود و نباید به‌تنهایی مورداستفاده قرار گیرد. همچنین، هر یک از نکات ذکر شده در دسته‌ها دارای اولویت یکسان نیست. SWOT تفاوت وزن را در نظر نمی‌گیرد؛ بنابراین با استفاده از تکنیک برنامه‌ریزی دیگری به تحلیل عمیق‌تری نیاز است.

اکنون که بهتر با کاربرد Swot آشنا شدیم، برای توسعه   کسب و کارتان، ما به شما استفاده از ماتریس Swot را توصیه میکنیم زیرا با استفاده از آن می‌توانیم نگاه دقیق تری به برنامه های کسب و کار خود داشته باشیم که شامل لیستی از استراتژی‌هایی است که به رشد و ارتقا سازمان کمک میکند. استراتژی ها را باید در سه مرحله ی کوتاه مدت ، میان مدت و بلند مدت برنامه ریزی نمود.